নামানো ‘কা', নামানো পুনৰাই এন আৰ চি, নামানো অসম চুক্তিৰ ৬নং দফা ৰূপায়ণৰ নামত বিভাজনৰ চল-চাতুৰী; আহক, সকলোৱে মিলি দেশজুৰি হোৱা ফেচিবাদ বিৰোধী গণ জাগৰণত চামিল হওঁ।

নামানো ডিটেনচন কেম্প নামক হিটলাৰী কনচেনট্ৰেচন কেম্পত সহোদৰৰ অপমৃত্যু; নামানো হেজাৰ হেজাৰ কোটি ৰাজহুৱা ধনৰ শৰাধেৰে ট্ৰিবুনেলৰ ভেকো-ভাওনা;  আহক, ৰাজনীতি আৰু প্ৰশাসনিক বৈষম্যৰ বলি হৈ  এন আৰ চি চ্যুত ১৯ লক্ষাধিক লোকক ট্ৰিবুনেল বহিৰ্ভূত যথাযথ প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা ন্যায় প্ৰদানৰ দাবীত সৰৱ হওঁ।

বাংলাদেশী ভগনীয়াৰ আগ্ৰাসনৰ অলীক আশংকাত আবেগৰ ঢৌত ভাহি নহয়, ধৰ্মীয় মেৰুকৰণে অসমীয়া জাতীয়তাৰ প্ৰতি কঢ়িয়াই অনা প্ৰকৃত বিপদৰ প্ৰতি সজাগ হওঁ; আহক, সমস্বৰে সমগ্ৰ অসমবাসীয়ে দাবী তোলোঁ সংবিধান সংশোধন কৰি অসমত ৰাজ্য ভাষাৰ প্রশ্নত স্থায়ী ভাবে বৰ্তমানৰ স্থিতাৱস্থা বাহাল ৰখাৰ।

আহক, অখিল গগৈকে ধৰি কা বিৰোধী জন জাগৰণৰ আটাইকেইগৰাকী বন্দীৰ বিনাচৰ্তে মুক্তিৰ দাবীত ৰাজপথ কঁপাও; আহক, দাবী তোলোঁ পঞ্চ শ্বহীদৰ হত্যাৰ ক্ষতিপূৰণকে ধৰি প্রতিজন নিৰ্যাতিতৰ বাবে ক্ষতিপূৰণ।
আহক, জাগি উঠা নতুন ভাৰতৰ, নতুন অসমৰ  আমিও অংশীদাৰ হওঁ।

‘সন্মিলত নাগৰিক মঞ্চ’, ‘ব্রহ্মপুত্র ভেলী চিভিল ছ’চাইটী’, ‘সদৌ অসম সংখ্যালঘূ ছাত্র ইউনিয়ন’(আমছু), ‘সদৌ অসম আদিবাসী ছাত্র সন্থা’(আছা),অসম সংখ্যালঘু সংগ্রাম পৰিষদ’, ‘নিউ ট্রেড ইউনিয়ন ইনিচিয়েটিভ, আছাম’ ‘দেশপ্রেম’ ‘সংখ্যালঘূ গণতান্ত্রিক যুৱ ছাত্র ফেডাৰেচন’ ‘প্রয়াস’ ‘ভাৰতীয় নাগৰিক অধিকাৰ সুৰক্ষা মঞ্চ’, ‘ নিখিল ভাৰত বাঙালি সংগঠন’, ‘ নিউ ইণ্ডিয়া স্টুডেন্টচ্ এচোচিয়েচন’, ‘ ফ’ৰাম ফৰ চোচিয়েল হাৰমনি’, ‘ হিউমেন ৰাইটছ এণ্ড এন্টি কৰাপচন ফাউন্ডেচন, ইণ্ডিয়া’, ‘অসম মজুৰি শ্রমিক ইউনিয়ন’, ‘জাষ্টিছ ফ’ৰাম, আছাম’, ‘ঝাড়খণ্ডী আদিবাসী সংগ্রাম পৰিষদ’, ‘বৰাক হিউমেন ৰাইটছ প্রোটেকচন কমিটি’ .’মানৱ একতা মঞ্চ, অসম’, ‘কৃষক-শ্রমিক উন্নয়ন পৰিষদ’, ‘কনচেপ্তঃ পিপল এণ্ড আইডিয়াজ’,’আদিবাসী মাতৃভাষা দাবি সমিতি’, ‘ৱমেন ইন গবৰনেন্স’

কোচ-কলিতা-আহোম-চুতীয়া-মৰাণ-মটক, অসমীয়া-বঙালী-বিহাৰী-মাৰোৱাৰী,  বড়ো-ৰাভা-মিছিং-কাৰ্বি-ডিমাছা, আদিবাসী-মিঞা-গোৰ্খালি, হিন্দু-মুছলমান যিয়েই নহওঁক কিয় জাতি-বৰ্ণগত কিম্বা ধৰ্মীয় আমাৰ পৰিচয়; মুঠতে আমি অসমৰ, আমি ভাৰতৰ । এই দেশৰ নাগৰিক আমি। এই শ্বাশ্বত সত্যৰ ওপৰতেই নামি আহিছে আজি আক্ৰমণ। চূড়ান্ত ধূর্তালিৰে বিজেপি চৰকাৰে নাগৰিকত্ব আইনত ‘কা’-ৰ জৰিয়তে সংশোধনী আনি ধৰ্মৰ নামত ভাগ কৰিব বিচাৰিছে দেশৰ জনতাক, উদ্যত হৈছে দেশৰ সংবিধান, দেশৰ আত্মাক হত্যা কৰিবলৈ। আমাৰ দ্বাৰাই নিৰ্বাচিত হৈ সিহঁতে বিচাৰিছে আমাৰেই নাগৰিকত্বৰ পৰীক্ষা লবলৈ । সিহঁতে হেনো কৰিব দেশজুৰি এন আৰ চি। এন আৰ চি ৰ জৰিয়তে কাগজ পাতিত থকা সামান্য হেৰফেৰৰ অজুহাতত কোটি কোটি দুখীয়া-নিচলাৰ কাঢ়ি লব বিচাৰিছে নাগৰিকত্বৰ অধিকাৰ। মুচলমান সকলক বাদ দি বাকী সকলৰ সন্মুখত ৰাখিছে ‘কা'-ৰ জৰিয়তে শৰণাৰ্থী বনাই পৰবৰ্তী পৰ্যায়ত পুনৰাই নাগৰিকত্বৰ বাবে আবেদনৰ সুযোগ প্ৰদানৰ টোপ।মুছলমান হলে এশ এবুৰি অজুহাতত নাগৰিকত্ব কাঢ়ি লোৱাৰ চক্রান্তত সিহঁত আজি মচগুল, যাতে সিহঁতৰ দেশীয় প্ৰভু আদানি-আম্বানীকে ধৰি বহুজাতিক পুঁজিৰ মালিকহঁতক দেশহীন শ্রমজীৱী নাগৰিকৰ দ্বাৰা গঠিত বিশাল এক সস্তীয়া মজুৰ বাহিনী উপহাৰ দিব পাৰে।

আমাৰ ৰাজ্যখনতেই দেখিলো আমি কেনেদৰে হেজাৰ হেজাৰ কোটি টকাৰ শৰাধ কৰি উন্নয়নৰ যাৱতীয় কাম পিছ পেলাই কৰা হল এন আৰ চি। দেখিলো  ৰাইজৰ জীয়াতু, দেখিলো মানুহৰ আলৈ আথানি, দেখিলো দেশহীন হোৱাৰ আতংকত চুবুৰীয়া ভাইটোৱে ডিঙিত চিপ লোৱাৰ সকৰুণ দৃশ্য। এন আৰ চিৰ প্রথমখন খচৰা তালিকাত নাম উঠা নাছিল ৪০ লাখ মানুহৰ। অথচ তেতিয়াই ডিঙিৰ শিৰ ফুলাই ফুলাই গোটেই দেশতেই অমিত শ্বাহ বাহিনীয়ে কৈ ফুৰিছিল ৪০ লাখ ‘ঘুচপেটীয়া’ হেনো অসমত এন আৰ চি কৰি সিহঁতে বিচাৰি উলিয়ালে। এন আৰ চি ৰ অন্তিম তালিকাৰ পৰা বাদ পৰি ৰল ১৯ লাখ মানুহ। বাদ পৰা এই সকলৰ ভিতৰত নাই কোন? আছে নৰনাৰায়ণ-চিলাৰায়ৰ বংশধৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি বড়ো-ৰাভা-হাজং-চুতীয়া-মৰাণ-মটক আহোম-নেপালী-গোর্খালি আদিবাসীৰ পৰা মিঞা মুছলমান- বঙালী-বিহাৰী বিভিন্ন জাতি সম্প্ৰদায়ৰ মানুহ, যিসকলৰ আজো ককাকৰো জন্ম ইয়াতেই কিম্বা ভগনিয়া হৈ অহা সকলৰ, যাৰ ৯০ শতাংশতকৈয়ো অধিকৰে ইতিহাসো  তিনিকুৰি বছৰতকৈও পুৰণি। নাম বাদ গৈছে কুটিল ৰাজনীতি আৰু প্ৰশাসনিক বৈষম্যৰ চকৰিত, কোৱা হৈছে বিদেশী ট্ৰিবুনেলত প্ৰমাণ কৰিব লাগিব এইসকলে নিজৰ নাগৰিকত্ব। বাহ, কি চমৎকাৰ! প্ৰমাণ কৰিব নোৱাৰিলে সোমোৱা গৈ ডিটেনচন কেম্পত। দেখিছোঁ আমি ট্ৰিবুনেলৰ প্ৰহসন! আমাৰ মনত আছে ছোনা উল্লাহ, মধুবালা মণ্ডল, অন্নবালা ৰায়, দুলাল পাল ‘বিদেশী’ হৈ ডিটেনচন কেম্পত সোমোৱাৰ কাহিনী! দেখিছোঁ আমি ক্ষমতাৰ আঙুলিৰ ঠাৰত কিদৰে চলে ট্ৰিবুনেলৰ বিচাৰ। ঔপনিবেশিক আমোলৰ সেই বিচাৰ পদ্ধতি, যত অভিযুক্তই প্ৰমাণ কৰিব লাগে অভিযোগৰ ভিত্তিহীনতা। মিথ্যাচাৰৰ সকলো সীমা পাৰ কৰি প্রধান মন্ত্রী ডাঙৰীয়াই এতিয়া কৈছে দেশত হেনো নাই কোনো ডিটেনচন কেম্প।

আৰু দেখিলো এন আৰ চি ৰ নামত কিদৰে পংগু কৰি দিয়া হ'ল অসমৰ অৰ্থনীতিক।  দুটাকৈ অসমৰ কাগজ কল বন্ধ হৈ গ'ল, বেকাৰৰ সংখ্যাই  চুইছে আকাশ, এক সৰ্বাত্মক ধ্বংসৰ গৰাহত অসম। নাগৰিকৰ নাগৰিকত্ব কাঢ়িলে, এতিয়া আকৌ টোপ দিছে ‘কা’-ৰ জৰিয়তে এন আৰ চি চ্যুত হিন্দুক নাগৰিকত্বৰ। কৈছে, ট্ৰিবুনেলত কেচ খেলাৰ বাবে চৰকাৰী ভাবে আমি উকীল দিম। উকিলৰ খৰচ, ট্ৰিবুনেল মেম্বাৰৰ দৰমহাৰ খৰচ, আন্তঃগাঁথনিৰ খৰচ কাৰ পকেটৰ পৰা যাব? ৰাখিছো নে হিচাপ, কিমান হেজাৰ কোটি যাব এইবোৰৰ বাবদ?? মোদী, অমিত শ্বাহৰ প্ৰভুহতে দিব নেকি সেই টকা? সাপ হৈ খুটি বেজ হৈ জৰাৰ কি যে অনুপম নিদৰ্শন! কবলৈ লৈছে মুছলমানকহে বিদেশী বনোৱাৰ কথা। সোনোৱাল মন্ত্রীসভাৰ সৰ্বেসৰ্বা মন্ত্রীগৰাকী আৰু তেওৰ বাহিনীয়ে কৈছে এইবাৰ হেনো ৫১ চনক ভিত্তিবর্ষ ধৰি এন আৰ চি বনাব, ‘কা’-ৰ জৰিয়তে হিন্দুক দিব সুৰক্ষা। ২০০৩ চনত তদানীন্তন বিজেপি নেতৃত্বাধীন এন ডি এ চৰকাৰৰ আমোলতেই নাগৰিকত্ব আইনত সংশোধনী ঘটাই স্বাধীন সাংবিধানিক ভাৰতৰ বুনিয়াদ ধ্বংসৰ ষড়যন্ত্ৰৰ  মেলা হৈছিল পাতনি আৰু আজি তাকেই পূৰ্ণতা দিয়াৰ বাবে সিহঁত উঠি পৰি লাগিছে। সৌ সিদিনা, দিছ্পুৰৰ গাদীত বহিয়েই দম্ভেৰে ঘোষণা কৰিছিল - ‘কা' আনিম, বাংলাদেশৰ হিন্দুক মাতি আনিম, ঢাল গঢ়িম মিঞাক ভেটাৰ, ৰোধ কৰিম বদৰুদ্দিন মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ বাট। ধান্দাবাজহঁতে ভাবে সিহঁতৰ ধান্দা জনতাই  নুবুজে বুলি। দিছ্পুৰৰ গদীত সৰ্বানন্দ সোনোৱাল বহিল নে হিমন্তবিশ্ব শৰ্মা বহিল, তৰুণ গগৈ বহিল নে কোনোবা বদৰুদ্দিন আজমল, তাত জনতাৰ কোনো মতলব নাই, মতলব আছে জনতাৰ স্বাৰ্থক কোনে দিছে অগ্ৰাধিকাৰ সেই কথাত। আজি যেতিয়া অসমৰ জনতাই জকি উঠিছে সিহঁতে সলাইছে সুৰ, কবলৈ ধৰিছে বাংলাদেশৰ পৰা নঘটে হেনো কোনো ভগনীয়াৰ স্রোত। তেন্তে কিয় আছিল সেই প্ৰৰোচনা? ভোটৰ অংকত অসমীয়া বঙালী সংঘাত সৃষ্টিৰ?? দেশজুৰি ‘কা’-ৰ জৰিয়তে সিহঁতে খেলিব বিচাৰিছে হিন্দু মুচলিম বিভাজনৰ খেলা, ইয়াত তৎপৰ হিন্দু মুচলিম বিভাজনৰ লগতে অসমীয়া-বঙালী বিভাজনৰ খেলখনৰ বাবেও। ঘৃণাৰ সদাগৰ মোদী, শ্বাহহঁতে ঘুগু(কপৌ চৰাই) দেখিছে, ফান্দ দেখা নাই। এইবাৰ সিহঁতক তাকেই দেখুৱাই দিয়াৰ পাল। সিহঁতৰ স্পৰ্ধাৰ প্ৰত্যুত্তৰ দিবলৈ জাগি উঠিছে আজি নতুন ভাৰত।

বাংলাদেশী ভগনীয়াই হৰিব আমাৰ মাত কথা,বিপন্ন হব ভাষা সংস্কৃতি,সেয়া অলীক কথা। বিপদ আহিছে ক্ষমতাৰ কেন্দ্ৰীভৱনৰ পৰা, বিপদ আহিছে জাতিৰ সংজ্ঞাক হিন্দুকৰণৰ পৰা, যাৰ মূল পুৰোহিতো সিহঁতেই। ধৰ্মীয় মেৰুকৰণে কেৱল অসমীয়াৰে নহয়, বঙালীকে ধৰি আৰু বহুতো জাতিৰ ভাঙি দিব ৰাজহাড়; বিপন্ন হব আঞ্চলিক স্বায়ত্বতা, আটাইকে বাধ্য কৰিব দিল্লীত কেন্দ্রীভূত মনুবাদী হিন্দী-হিন্দু আধিপত্যবাদৰ ওচৰত আত্ম সমৰ্পনৰ বাবে।

দীপাঞ্জল দাস, ছেম স্টেফৰ্ড, দিজেন্দ্র পাংগিং, ঈশ্বৰ নায়ক আৰু আব্দুল আলীম- পঞ্চ শ্বহীদৰ আত্ম বলিদান সম্বৃদ্ধ ‘কা’-বিৰোধী স্বতস্ফুৰ্ত জন জাগৰণক বিভক্ত কৰাৰ বাবে চলিছে আজি অহৰহ চৰকাৰী অপচেষ্টা। আজি ‘কা’-বিৰোধী গণ বিক্ষোভে যেতিয়া দেশজুৰি এক অভূতপূৰ্ব গণ অভ্যুত্থানৰ বাট মুকলি কৰিছে, তেতিয়া অসমত আমি দেখিছো ৰজাঘৰৰেই আশীৰ্বাদপুষ্ট বিশেষ এক গোষ্ঠীৰ দ্বাৰা সমগ্র আন্দোলনটোকেই হাইজেক কৰাৰ লেখীয়া এক পৰিস্থিতি। আন্দোলনকাৰী শক্তিসমূহৰ যৌথ নেতৃত্বৰ সলনি স্বতস্ফূৰ্ত এই গণ জাগৰণক মাত্ৰ এটা গোষ্ঠী, তাকো আকৌ এজন বা দুজন নেতাৰ নিয়ন্ত্রণাধীন কৰাৰ চেষ্টা। কাৰোবাক ৰাজকীয় অনুমোদন আৰু কাৰোবাৰ ওপৰত লাঠী-গুলী-কন্দুৱা গেছ; ফাটি পৰা জনতাৰ ক্ষোভক নিয়্ন্ত্ৰণতো বিভেদৰ খেলা, দালাল আৰু আন্দোলনকাৰীৰ ৰূপত ছদ্মবেশী এজেণ্টৰ দ্বাৰা আন্দোলনক বিপথগামী কৰাৰ চৰকাৰী অপচেষ্টা, সকলোবোৰৰেই সাক্ষী আমি। এতিয়া চলিছে ললিপপ দেখুৱাই কা-বিৰোধী আন্দোলনত ভাঙোন অনাৰ কুচ-কাৱাজ। চলিছে অসম চুক্তিৰ ৬ নং দফা কাৰ্যকৰী কৰণৰ নামত বিভ্রান্তি বিয়পোৱাৰ অপচেষ্টা। লগতে আৰম্ভ হৈছে ঔপনিবেশিক আমোলৰ ছেডিছন এক্টৰ ব্যাপক অপপ্ৰয়োগ, চৰকাৰ বিৰোধী প্রতিবাদক ঘোষণা কৰা হৈছে ৰাজদ্ৰোহ হিচাপে।

এই সমস্ত চল-চক্ৰান্তৰ প্ৰত্যুত্তৰ আমি দিবই লাগিব। ঐক্যৰ মাজতে আছে আমাৰ শক্তি। সজাগ হওঁক, জনতাৰ ঐক্য বিনষ্টকাৰী প্ৰতিটো চক্রান্তক ব্যৰ্থ কৰক। আহক, ওপৰত উল্লেখিত দাবী সমূহ  আগত ৰাখি গঢ়ি তোলোঁ সমূহ অসমবাসীৰ বৃহত্তম ঐক্য। আহক, সময়ৰ দাবীক মানি লৈ হিন্দুত্ববাদৰ লগত সাংগাঠনিক তথা মানসিক সম্পৰ্ক ত্যাগ কৰি গঢ়ি তোলো আন্দোলনকাৰী বিভিন্ন গোটৰ সংগ্রামী গণ মঞ্চ। আহক, এই সংগ্রামৰ লগত যুক্ত কৰো ৰুটি ৰুজিকে ধৰি জীৱন জীৱিকাৰ প্ৰশ্নবোৰো। আহক, তুলি ধৰো গণতন্ত্র আৰু ধৰ্ম নিৰপেক্ষতাৰ পতাকা। আহক, খোজত খোজ  মিলাও জাগি উঠা নতুন অসম, নতুন ভাৰত অভিমুখে।
ফেচিবাদ নিপাত যাওক। ইনকিলাব জিন্দাবাদ।।

***  *** *** *** 

‘সন্মিলত নাগৰিক মঞ্চ’ৰ হৈ গোপাল গোস্বামী, হেমেন বৰা, ‘ব্রহ্মপুত্র ভেলী চিভিল ছ’চাইটী’ৰ হৈ ডঃ আতোৱাৰ ৰহমান, ছাহ জাহান তালুকদাৰ, ‘সদৌ অসম আদিবাসী ছাত্র সন্থা’ৰ হৈ ষ্টিফেন লাকৰা, দেবেন ওৰাং, ‘সদৌ অসম সংখ্যালঘূ ছাত্র ইউনিয়ন’ৰ হৈ আজিজুৰ ৰহমান, ৰেজাউল কৰিম চৰকাৰ, ‘অসম সংখ্যালঘূ সংগ্রাম পৰিষদ’ৰ হৈ মহম্মদ আলী খলিফা, ‘দেশপ্রেম’ৰ হৈ ৰফিক আহমেদ, দয়া সাগৰ কলিতা, ‘সংখ্যালঘূ গণতান্ত্রিক যুৱ ছাত্র ফেডাৰেচন’ৰ হৈ আশাদুল হক চৌধুৰী, ‘প্রয়াস’ৰ হৈ পাৰিজাত এন ঘোষ, ‘ভাৰতীয় নাগৰিক অধিকাৰ সুৰক্ষা মঞ্চ’ৰ হৈ জমশ্বেৰ আলি, ‘নিখিল ভাৰত বাঙালি সংগঠন’ৰ হৈ মানস ৰায়, ‘নিউ ইণ্ডিয়া স্টুডেন্টচ্ এচোচিয়েচন’ৰ হৈ ছাৰৱাৰ জাহান লস্কৰ, ‘ফ’ৰাম ফৰ চোচিয়েল হাৰমনি’ৰ হৈ হৰকুমাৰ গোস্বামী, শান্তিৰঞ্জন মিত্র, অৰিন্দম দেব, ফাৰুক লস্কৰ, ঋতুৰাজ গোস্বামী, ‘আদিবাসী মাতৃভাষা দাবি সমিতি’ৰ হৈ কিৰন্ময় তাঁতি. ‘কনচেপ্তঃ পিপল এণ্ড আইডিয়াজ, শিবসাগৰ’ৰ হৈ ৰঞ্জিত বৰা, ‘ৱমেন ইন গবৰনেন্স’ৰ হৈ বন্দিতা আচাৰ্য, ,’হিউমেন ৰাইটছ এণ্ড এন্টি কৰাপচন ফাউন্ডেচন, ইণ্ডিয়া’ৰ হৈ নিলিমা বেগম, ‘অসম মজুৰি শ্রমিক ইউনিয়ন’ৰ হৈ মৃণাল কান্তি সোম, কৃষ্ণ গগৈ, দেবজিত চৌধুৰী, ‘জাষ্টিছ ফ’ৰাম, আছাম’ৰ হৈ মতিউৰ ৰহমান, ‘বৰাক হিউমেন ৰাইটছ প্রোটেকচন কমিটি’ৰ হৈ তানিয়া চুলতানা লস্কৰ, ‘মানৱ একতা মঞ্চ, অসম’ৰ হৈ যজ্ঞেশ্বৰ শৰ্মা, ‘নিউ ইণ্ডিয়া ট্রেড ইউনিয়ন ইনিচিয়েটিভ, আছাম’ৰ হৈ মানস দাস, ‘কৃষক-শ্রমিক উন্নয়ন পৰিষদ’ৰ হৈ প্রদীপ কলিতা, ‘ঝাড়খণ্ডী আদিবাসী সংগ্রাম পৰিষদ’ৰ হৈ ৰবচন মুণ্ডা, ৰতন হেমব্রমৰ দ্বাৰা প্রকাশিত আৰু প্রচাৰিত।

প্রকাশকের মতে বাঙালি পাঠকের কাছে সত্যিকারের এনআরসি বিশেষজ্ঞ যদি কাউকে বলতেই হয় তো তিনি – বীরেশ্বর দাস। এনআরসি সম্পর্কে সংবাদপত্রে প্রকাশিত তাঁর রিপোর্টিংই ‘এনআরসি : প্রক্রিয়া ও প্রভাব’ বইটির আধার।

 ।। Arup Baisya ।।

            The current dominant political discourse in Assam is revolving around the citizenship question. The citizenship problem in Assam has a convoluted history and is related to demographic changes due to migration. The citizenship question in Assam is intertwined with linguistic identity. The question of language plays a pivotal role in the dynamics of power politics. In the spatio-temporal dimension of Assam politics, the intermingling of the characteristics of migration and language prepares the ground for citizenship conundrum.

           The linguistic assimilation in Assam through social interaction was hamstrung by the perverted path of capitalist development under the colonial and post-colonial rule. There is historical evidence of the presence of Muslim inhabitants in the present day lower-Assam before the advent of Ahoms into Assam in 1228. This was the time of 'Charyapada' and the people of that period cannot be identified with any modern linguistic identity. So the concept of aboriginal or Khilonjiya in local Axomiya parlance is the modern political vocabulary that has emerged to create 'other' in this geopolitical space of Assam. Being a contiguous geographical landscape of today's lower Assam and Bangladesh, the settlement of people from densely populated agricultural present-day Bangladesh into land-abundant low-lying submerged plains of lower-Assam was a natural phenomenon. The poor peasant and fishermen who roamed over the whole landscape could find it beneficial to settle in the upland of submerged plains of lower Assam. After colonial Annexation of Assam in 1826, the British allured the Bengali Muslim poor peasants of present-day Bangladesh to migrate and settle in land-abundant plains of Assam to earn revenue from agricultural production. These Bengali-Muslim peasants were hard-working and had the skill in agricultural production in low-lying submerged land; the local tribals lacked both the characteristics. The peasants were flocking to the Brahmaputra valley in large numbers, in order to settle down on its beckoning wasteland for livelihood and to free themselves from Zamindari oppression in Bengal.

              The British later introduced Line System in Lower Assam and inner-line permit system in upper Assam to ensure their administrative control for super-exploitation and drainage of natural resources, agricultural economy and tea production. The Chinese and local tribal workers who were initially engaged in tea-production were extricated because of their rebellious attitude against the almost slave-like exploitation in tea-enclaves. The native language which was suitable for the British administration at that time was Bengali. The English educated Bengali middle class especially from erstwhile Sylhet district occupied the clerical jobs of various departments when the departmental head-quarters were established in Sylhet which was part of Assam. So the colonial British ruler imposed Bengali as the official language in 1836 and treated Assamese as the dialect of Bengali. This measure caused immense disruption in the process of linguistic assimilation through social interaction and hindered the capitalist development from below through surplus-accumulation and drainage. At the hindsight, one can safely conclude that in the absence of British subjugation, Assam could have witnessed the desired linguistic assimilation in an independent market economy that could have emerged in a landscape which was resourceful both in terms of labour and nature.

             The line system which was responsible for spatial division of the landscape on the basis of linguistic community and for colonisation of the Bengali-settlers in a low-lying flood-prone areas was suitable for the domination of the colonial rulers at the time when the Quit India movement was at its peak and the militant peasant struggle on the basis of Hindu-Muslim unity was resurgent. The colonial rulers then sided with the Assamese ruling class to defend the continuation of line system which the hard-working Bengali peasantry was opposing. The position on the question of line system took a class-community dimension. The Assamese ruling class and the colonial rulers found them in the same camp as strange bed-fellows. The apotheosis of this new alignment of forces was the introduction of Assamese as the official language and the official declaration in favour of forced assimilation into Assamese nationality by accepting common language and culture in 1936. The birth of a new nationalism was thus marked by the backing of the imperialist and was pitted against the toiling masses that were linguistically and culturally considered as alien. The reactionary class dimension of Assamese nationalism was thus fixed in the garb of history at its birth. The progressive voices of English educated Assamese intellectuals were thus subdued in the social dynamics of Assam's migration politics. This reactionary trend of Assamese nationalist politics was accentuated, mutatis mutandis, during the historical events and social churning of independence and post-independence period.

           The next massive disruption in the process of linguistic assimilation occurred due to partition and the industrialisation policy of independent India to drain out surpluses from Assam's natural resources. The large scale anti-Muslim riot that broke out in lower Assam during partition forced the Bengali Muslim peasant to cross the border and take refuge in newly constituted Pakistan state. A large number of Bengali Hindu refugees came to India as partition-victims, but a small percentage of them settled in Brahmaputra valley. The lakhs of people who left Assam during the trouble-torn period of partition returned to their abode on the basis of Nehru-Liyakat Pact. But their return was not welcomed by the Assamese landed gentry and the dependent Bourgeois class and their political leadership who generated anti-Muslim passion within the Assamese peasantry who had the petty-bourgeois desire of getting the ownership of land which was developed into fertile productive land by the Bengali Muslims peasants through their skilled and intense challenging labour. These immigrants faced a lot of hindrances and harassment from the independent Assam administration and were treated as aliens in the Assamese society. The massive riots in the fifties and riots before and after every census were spearheaded for coercive inclusion of them as marginalised and submissive people into the fold of Assamese hegemony. All the Bengali schools in lower Assam were demolished. The Muslim peasantry who are called Na-Axomiya identified themselves in the Census of 1950 as Axomiya. They changed their identity without much resistance because the livelihood issue was more important for the poor peasants who were left leaderless by the migration of influential Muslim families to East Pakistan, than their identity question.

             This was the turning point when the anti-immigrant and anti-Bengali Assamese psyche in the form of inchoate social discourse had transformed into a chauvinist political force who took charge in the independent Assam as regional satraps. The ruling class of Delhi found it convenient to pander this chauvinist regional force to ensure their writ over this land and economic exploitation.

            After the submission of the Bengali Muslims, the next target was the Bengali Hindus who were in a dominant position in Government jobs due to the policy followed by the British for a long time. These Bengali Hindus were forcefully displaced from the public space of job-market in the massive language riots in the 1960s. Post-language riot, many Bengali middle-class families migrated to West Bengal in search of a safe social life. The Assamese regional ruling class treaded this bloody path of coercive assimilation and domination because of their weakness as inchoate Bourgeois class who were not in a position to establish their hegemony over the larger indigenous Assamese society and their dependence on the Indian ruling class who were in control of the regional market which was developed through colonial and post-colonial perverted path of capitalism. The Indian ruling class always pandered this Assamese psyche to keep the regional forces in good humour and this political arrangement is continuing till today, albeit in changed socio-economic circumstances.

              The Bangladesh liberation war which caused lakhs of Bengali Hindu refugee to take shelter in India had once again made the Assamese ruling class apprehensive of losing their majority position. But at that time, the migrants were sheltered in refugee camps and the majority of them were returned to Bangladesh on the basis of Indira-Mujib pact. A small section of the Bengali Hindu migrants came to Assam and those who had not returned were rehabilitated in many parts of the country.

                 The Assam movement in the 1980s was the zenith of the political turmoil that was initiated in the garb of post-partition politics. The forced assimilation of the minorities is always an Achilles heel for the Assamese domination in the state's helm of affairs, because the Assamese leadership is always apprehensive that the minorities may claim the share of political power at a time when the social balance of forces is favourable to them, and to achieve that goal, they may even go out of the fold of Assamese nationality. The UMF and AIDUF phenomena are examples of such minority assertion. This politics of numerical majoritarianism is anathema to democratic dialogue and social interaction. Bereft of that, the only option left for the Assamese ruling class to ensure their regional political hegemony is to establish their numerical strength by deporting the Bengalis. Initially, the student movement in Assam was started on the demand for regional development and regional power. But soon it transformed into anti-Bengali movement under the patronage of Assamese ruling class in tow with the Indian ruling class. The Rashtriya-swayam Sevak Sangh (RSS) was active within the movement surreptitiously and could successfully fan communal passion from within. The majoritarian politics of Assamese domination simultaneously translates the anti-Bengali and anti-Muslim sentiment into an intertwined political agenda. In 1983 when the Assam movement was at its peak, Assam witnessed the anti-Muslim genocide in Nellie and anti-Namasudra riot in Shilapathar. The imagined enemy was meticulously built in Assamese psyche through statistical jugglery to propagate the story of continuous migration as a part of the conspiracy of Bengali expansionism. The Assamese peasantry and tribals were mobilised behind the ruling class by appealing to their petty-bourgeois desire of grabbing the land of the minorities and for a "Sonar Assam" which would be the land only for Assamese to live in prosperity and happiness, and they were pitted against the minorities as frenzied mob to torch minority villages with clandestine support from police administration. This tormentous phase of Assam's history ended with the Assam Accord in 1985.

              The Assam movement was launched in the backdrop of a growing peasant struggle under the leadership of various left organisations. The Naxalbari peasant uprising was also a source of inspiration behind the rising peasant struggle in Assam in the 1970s. The chauvinist Assam movement disrupted this peasant struggle to stall the process of democratisation of Assamese society. When the left nationalist argues that the left leadership in the peasant struggle in the 1970s failed to address the nationalist aspirations of Assamese linguistic identity and that is why the peasant masses could be successfully pursued to bring them to the chauvinist fold, they actually miss the class dynamics of Assamese nationality question. Why the Assamese bourgeois class and the political leadership did not consider the peasant movement as an opportunity to flex the Assamese nationalist muscle for devolution of more power to the state to serve the regional interest and hegemonic control? The answer to this question lies in the nature of the Assamese ruling class who epitomises the nationality politics which took shape in the garb of colonial power in the 1920s & 1930s and later under the patronage of Indian ruling class.

           The left forces from RCPI in the pre-independence period to CPIM in the 1970-80s never identified the chauvinist character of Assamese nationalist politics and did not theoretically formulate any programme against chauvinism to ensure the assertion of toiling masses and their victory. During Assam movement too, CPIM and other parliamentary left considered it as a reactionary aberration of people's movement, though they stood firm against the minority bashing. But later they internalised the left-nationalist argument. Some Naxalite groups even considered post-Assam Accord ULFA experiment as the militant assertion of a marginalised nationality and underestimated the chauvinist character of their agenda to annihilate the diversity in Assam to create a monolithic Assamese identity through coercive means. The inchoate Assamese Bourgeois class which failed to establish their hegemony over the Assamese society and to promote assimilation through social interaction and market forces always treads the path of coercion and violence against the other linguistic groups. The PCC CPI(ML) attempted to combine the democratic content of the AASU movement in its formative stage with peasant question to formulate a democratic revolutionary agenda. But in the eighties, the peasants had already started losing their class power for agrarian revolution due to the changing dynamics of the social relation of production that had taken roots in the agricultural economy, and the strength of democratic Assamese intellectual class was too weak to give the society a democratic mooring. As the parliamentary and practising left never had a theoretical position and agenda against the Assamese chauvinism and never built a sustained dispassionate critique against the chauvinist politics, the intellectual section of the left and the Assamese left leadership shifted their allegiance according to the vicissitude of political discourse and the dominant trend.

          After a long phase of dirigiste development model, the 1980s was the beginning of a new phase of global capitalism under which India also started following the structural adjustment programme which was officially accepted in 1991 as reform process. In this scheme of neo-liberal reform, the class power of the old Assamese proto-bourgeoisie further eroded. The new classes started emerging in the social spectrum. At the one end of the social spectrum, there are class of people who benefited from privatisation and disinvestment, commissions from opening up of economy to national and global private players, sub-contracting of construction work in infrastructure investment, the commission from land acquisition and plundering of natural resources and this class as new regional ruling class is firmly embedded in the global chain of financial capital and the Indian compradors. On the other end, there is a meteoric rise of wage labourers who are uprooted from the agricultural economy due to agricultural distress, eviction for accumulation through dispossession and capitalist penetration. In the initial phase of the neo-liberal economic drive, there was a rise of the middle-income group and intellectual working class whose deteriorating status and their agony now becomes evident due to the deep-rooted systemic crisis of capitalism. All these classes intermingle in the market place cutting across community affiliations and that influences their worldview to be modern from the primordial chauvinist outlook. They find no solution to their angst and agony in the chauvinist project. The change of social relation of production in the rural landscape has also changed the peasant masses that were amenable to be a frenzied mass in the chauvinist call for deportation of so-called illegal migrants. The Assamese Nationality is also gripped with the symptom of fatigue due to long drawn out failed experiments of the chauvinist project of deportation of migrants from Assam. In this backdrop, the politics behind NRC, citizenship Bill, etc needs to be looked into.

          The Assamese chauvinist as the social force has lost their vital energy and mass mobilising ability due to the change in social relation of production as well as the fatigue that sets in by the repetition of same anti-migrant anti-minority political vocabulary for a long period. At the national level, the absolute control of central power is established by a politically homogenous entity which advocates the most reactionary reconstruction of national pride and that force is in a position to shape the ruling political discourse in Assam both from below and above. In the eighties, RSS was acting clandestinely to influence the Assam chauvinist movement in the anti-Muslim communal line. But this time, the RSS and Sangh Parivar set the agenda of chauvinists and establish the ideological control through their meticulously planned organisational and propaganda machinery. They have the entire wherewithal and the state backing to lead their plan of action to fruition, as the state has completely arrogated the communal-chauvinist politics. Much before the beginning of NRC process in Assam, the Hindutwa forces launched a massive campaign on the exaggerated version of Bengali Hindu atrocities in Bangladesh and their declining population in Bangladesh through their concocted stories and statistical jugglery. This propaganda blitzkrieg gave its intended result in favour of Sangh Parivar to occupy the driving seat of both communal and chauvinist politics in Assam simultaneously. It pandered the communal instinct and partition-memory in the Bengali Hindu psyche and instigated the Assamese chauvinist apprehension of becoming minority due to alleged continuous influx of Bangladeshis. The two instruments of NRC and Citizenship Amendment Bill (CAB) were projected in such a way in the political discourse that these added ammunitions to the arsenal of chauvinist and communal forces. NRC is for the exclusion of Bengali Muslim infiltrators and the CAB is for the inclusion of Bengali Hindu migrants. This is the trajectory designed and propelled by the Sangh Parivar to bring the section of Assamese left, left nationalist and the chauvinist in the same camp.

            The CAB is opposed by the all progressive forces on the ground that this is communal and anti-constitutional. But the Assamese intellectual stalwart and left nationalist Dr Hiren Gohain guiding the anti-CAB movement argued that CAB should be opposed as its implementation would facilitate the migration of all the Bangladeshi Hindu to settle in Assam. The idea he adumbrated and his vociferous claim to exclude lakhs of people from NRC justified the RSS propaganda of rising Islamic fundamentalism in this sub-continent, especially in Bangladesh. The parliamentary left and the Assamese leaders with left leanings preferred to join the anti-CAB movement of the nationalist and chauvinist force with a misconstrued notion of combating the BJP with Assamese nationalism. The left became befuddled because of their credulity to believe that the Assamese nationality has the class power to challenge the Delhi's writ. The polemics on chauvinism within the parliamentary left circle in the eighties when they stood firm against the Assam movement was never more than hieroglyphics in nature. The left never conceded the fact that Assamese nationalism is inherently chauvinist right from its birth because of its tendency to suppress the cultural diversities within the national identity and to surrender to Indian ruling class to buy the status of regional satraps. This time when the regional political forces were heading towards complete decimation through the merger with most reactionary ultra-nationalist Sangh Parivar and when the AGP was sharing power with BJP at the state-Assembly, the state CPIM leader was pleading the AGP to take leadership of the anti-CAB movement for Assamese nationalism. Many other left forces in Assam had an almost similar position on Assamese nationalist movement. The befuddled left completed its full circle of bankruptcy from theoretical obscurity to the falling in the trap of communal-chauvinist stratagem. The inevitable had happened in pre-poll political realignment when both the pro and anti-CAB forces in the apparently separated camps of communalism and chauvinism joined BJP bandwagon.

              Before the full-blown imbroglio of Assam's turmoil centering around NRC and CAB issues, Assam witnessed the vibrant and sporadic movement of a diverse section of the organised, unorganised and intellectual working class. Had the united left launched a movement against the undemocratic division of original (Khilonjiya) and non-original citizens in NRC process, the uncivilised imposition of onus of proof of citizenship on citizens themselves, the immense harassment of citizens especially the religious and linguistic minorities in the name of D-voters and detention camp, and stood firm against the centralisation of power and curtailment of working-class rights, the communal-chauvinist politics in Assam would have faced formidable challenge of people's movement this time. But instead of visualising the nationality question from a working-class perspective and challenging the reactionary middle-class perspective, the left and democratic forces missed the opportunity and succumbed to the machination of the Sangh Parivar and allowed the snowballing of the citizenship question in Assam into a dire humanitarian crisis. But everything is still not lost, the rapid disenchantment in Hindutwa politics will once again transform the objective reality for regaining the opportunity lost. The left and democratic forces should rapidly reconstruct their political discourse from a working-class perspective and build the mass organisational foundation that can be used by the toiling masses as their instrument to combat the onslaught of the state and to empower themselves.

Back to Home Page